रचघिका मुक्तक - रचना चौतारी

Breaking

Powered By Blogger

April 09, 2020

रचघिका मुक्तक

रमेशचन्द्र घिमिरे

रचघिका  मुक्तकहरू                          

पीडामा सँगै रोयौ, अनि सन्चो भयो
आँसुले मुहार धोयौ, अनि सन्चो भयो
ज्वरो आएको बहानामा के बर्बराएथेँ -
मेरो निधार छोयौ, अनि सन्चो भयो  !

ब्रिफकेसको सट्टा जब रित्तो झोली हुन्छ
हद्दै भए नमस्तेकाे निस्तो बोली हुन्छ
यस्तो देखेर हाकिम साहेब भन्न बाध्य हुन्छन् -
तपाईंको काम आज होइन भोलि हुन्छ ।

फाली नभएको हलाको अस्तित्व हुन्छ र ?
कलाविनाको गलाको अस्तित्व हुन्छ र ?
फेदको वास्ता छैन, टुप्पाको कुरा गर्छौ,यार
भुइँ नै दह्रो नभए तलाको अस्तित्व हुन्छ र ?

तिमी हाँस्नू आँसु म नै लिउँला त नि आऊ
फाटेको मन वेदनाले सिउँला त नि आऊ
धनको साटो मन बरु दिन सक्छु मैले —
मेरो हातको सिरानी यो दिउँला त नि आऊ ।

कहिले नगरबस त कहिले ट्याक्सीको पछिपछि हिँडिन्छ, जिन्दगी यस्तै छ
चिन्दै जाँदा आफन्तीले चिन्छन् पराइलाई चिनिन्छ, जिन्दगी यस्तै छ
म मूर्ख भएँ कि गरिब, कि पागल के भएँ ? हजुरले नै भन्दिनु पर्‍यो
पहिले घोडा बेचिन्छ, अनि बल्ल काठी किनिन्छ, जिन्दगी यस्तै छ ।

हृदयको पानामा कविता बनेर लेखिन्छ्यौ, कस्तो नपत्याएकी ?
न फ्याँकिन्छ्यौ मुटुबाट, न नजरबाट छेकिन्छ्यौ,कस्तो नपत्याएकी ?
तिमी मसँग त्यसै हेरेन, हेर्दै हेरेन भनेर घुर्की लगाउँछ्यौ
अरे बाबा ! तिमी त आँखा चिम्लँदा पनि देखिन्छ्यौ, कस्तो नपत्याएकी ?
       
भोक तिर्खा बिर्सिएँ र निद्रा पनि नाश गरेँ
जिन्दगीमा तिमीलाई नै पाउने ठूलो आश गरेँ
तिमीले पो मेरो लागि केही गर्नु हुन्न, छुच्ची --
मैले मनको राजधानी´नि तिम्रै नाममा पास गरेँ ।   
            
पहिले काला थिए, अहिले निक्खर सेता भए
किनकि पहिले उता थिए अहिले यता भए
मौसमअनुसार खोल फेरेपछि, तिनै साइँल्दाइ -
हिजो गद्दार थिए आज इमानदार नेता भए ।

अन्यायीहरूक‍ा सामु न्यायको आवाज गलिरहेछ
जसरी पनि देश चल्नु हो, चलेकै छ र चलिरहेछ
सरकार केही सुन्दैन, देख्दैन र बोल्दैन, किनभने -
ऊ निरो बनेर बाँसुरी बजाउँदै छ, उता रोम जलिरहेछ ।

मान्छे जङ्गली हुँदै गएपछि बाघको गुण मान्छेमा सरेको छ
बाहिर शान्ति चाहियो तर भित्र अशान्तिले डेरा गरेको छ
आकाशमा परेवा उडाएर मात्र के शान्ति खोज्नु छ र खै !
जब कि त्यही परेवामाथि नै बाजको पहिलो झम्टा परेको छ

काँडा पन्छाउँदाखेरि बाटामा फूल छरेछु, थाहै भएन
त्यै फूललाई उपहार ठान्नेक‍ो नजरमा परेछु, थाहै भएन
सँगै पारि पुग्ने बहाना थियोे होला सायद पछ्याउँदै आउनेको -
किनारमै अलपत्र पारी एक्लै जङ्घार तरेछु, थाहै भएन ।

कुन्तुरमा मनीको अभाव देखेपछि गमलामा मनीप्लान्ट सारेको छु
सम्पत्तिको लिप्सा छोड्न नसक्दा इज्जतलाई गोली मारेको छु
कुन्नि कसरी हो अरूहरूले त ढुङ्गा खोज्दा देउतै पाउ“छन् रे —
मैलेचाहि“ देउता खोज्दा पनि ढुङ्गा मात्र हात पारेको छु ।

निमुखाहरू दुःख गर्छन् अनि पसिना बगाउँछन्
पेट सधैँ भोको रहन्छ यिनीहरू कहिले अघाउँछन्
यो विडम्बना यत्तिकै रहिरहने नै भो —
जहिलेसम्म कुकुरले मासु र बिरालाले दूधको भाग लगाउँछन् ।

कालो धनले सहरमा घर किन्नेहरू अचेल गाउँमा आउँदैनन्
पैसालाई अँगालो मार्छन् बरु नैतिकतास“ग नाता लाउँदैनन्
तर मक्ख छन् भ्रष्टाचारीहरू आफ्नो धुनमा, किनभने —
गह्नाएर डुङ्डुङ्ती हुँदा पनि यिनीहरू आफ्नै गन्ध थाहा पाउँदैनन् ।

विकासको चरमसीमामा पुगेर कतिले टाउकाले टेक्छन्
कतिले गाईलाई गधा देख्छन्
कविहरूले न त्यसरी टेक्न सक्छन्, न त्यसरी देख्न सक्छन्
यिनीहरू त समयले जे देखायो त्यही लेख्छन् ।

विकासको बत्ती बल्न छोडेपछि जता हे¥यो अन्धकार छ
क्रन्दन छ, कोलाहल छ, वेदना र चित्कार छ
मानचित्रमा हेर्दा बिलाउने मेरो देश —
के छैन सुन्दर छ, शान्त छ र विशाल छ ।

बाँचूँ भने मेरा लागि कुनै त्यस्तो गाउँ छैन
हाँसूँ भने सहरमा अभागीलाई ठाउँ छैन
भाैँतारिँदै बाँचेको छु कहिले यता कहिले उता —
दुखेको छु भित्रभित्रै बाहिर कतै घाउ छैन ।

कसैको हात मुसार्नुपर्छ, कसैको खुट्टा मल्नुपर्छ
अरूजस्तै आफू पनि समयअनुसार चल्नुपर्छ
थुइय मान्छे भएर बाँच्नुको बाध्यता —
एकचोटि उभिन खोज्दा सयौँचोटि ढल्नुपर्छ ।

सबै अगाडि पुगिसक्दा पनि आफू भने पछाडि परेको छु
उन्नतिमा तगारो लागेपछि अवनतितिर झरेको छु
जता छामे पनि हात लाग्यो शून्य मात्र हुँदा —
आजभोलि राशिफल हेरेर चित्त बुझाउने गरेको छु ।

हाँस्छु तिमी हाँस्दाखेरी रुन्छु तिमी रुँदाखेरी
दुःख–पीर टाढा भाग्छ तिमी साथ हुँदाखेरी
के हुन्न र जे’नि हुन्छ तिमी नगिच भयौ भने —
मेरो ज्वरो निको हुन्छ तिमीले निधार छुँदाखेरी ।

आफ्नो व्यथा आफैसँग फुहुनु पनि मजै हुन्छ
आँसु पोखी मुहारलाई धुनु पनि मजै हुन्छ
दुःख यतै थुप्रिइरह्याे खुसी बाहिर उफ्री गयो
यस्तो बेला एकान्तमा रुनु पनि मजै हुन्छ ।

तेरो–मेरो अनि तँ–तँ र म–म नभई हाम्रो र हामी हुनुपर्छ
अरूजस्तै हामी पनि बूढो र बिरामी हुनुपर्छ
आपसमा हिलो छ्यापाछ्याप र पानी बाराबार किन गर्ने —
कहिले जिउँदाको जन्ती त कहिले मर्दाको मलामी हुनुपर्छ ।

आफूसँग अमृत राखेर अरूमाथि विष छरियो
विपक्षीको यात्रामा भाँजो हाल्ने थुप्रै प्रयास गरियो
केही गरे पनि उपाय चल्न सकेन हजुर —
आखिर अर्कालाई खनेको खाल्टोमा आफै परियो ।

अँध्याराको ढुङ्गो हुँ म उज्यालाकी जून तिमी
हीरा तिमी मोती तिमी, झल्मलाउने सुन तिमी
छोए पनि दाग लाग्ला, तिम्रो रूपको ज्योति भाग्ला —
तर्किएर उतै बस नआऊ मलाई छुन तिमी ।

एकथरिले मुड्की ताक्ने क्रान्ति सिरकभित्र पसेर गरे
दोस्राथरिले म्याराथुनको तयारी पलेँटी कसेर गरे
अर्काथरिले त्यसो गरेनन्, बरू —
मितव्ययिताको चिन्ताचाहिँ पाँचतारे होटेलमा बसेर गरे ।

खुसी कस्तो हुन्छ हजुर चिन्न पाए हुन्थ्यो
मिल्ने भए पैसा हाली किन्न पाए हुन्थ्यो
यो मनको सन्जेकीमा पीडा थुप्रेका छन् —
सिलौटामा राखी यिनलाई पिन्न पाए हुन्थ्यो ।

गरिबका ओठमा खुसी छाए पनि हुन्थ्यो
धनीले झैँ खान–लाउन पाए पनि हुन्थ्यो
यदि यसो हुन्न भने दसैँ किन आउनू —
दरिद्रीका घरमा दसैँ नआए पनि हुन्थ्यो ।

अलिकति जोस्याएर निमुखालाई अगाडि राखियो
अलिकति उचालेर सोझालाई बीचमा डाकियो
अनिकालमा बीउ जोगाउनू, हुलमुलमा जिउ जोगाउनू —
आफूचाहिँ सिरकभित्र पसेर मुड्की ताकियो ।


रक्षक नै भक्षक भएर आउँछ र दिक्क लाग्छ
भरिएको देख्नै हुन्न रित्याउँछ र दिक्क लाग्छ 
आमा त भन्नु हुन्थ्यो, भान्से बाँडेरै अघाउँछ छोरा
यहाँ त उसले चाखेरै सिध्याउँछ र दिक्क लाग्छ ।

आफूलाई सधैँ त्यागी र दानी  सम्झन्छन्, के रहस्य छ र हो ?
नचाहँदा नचाहँदै पनि उदार बन्छन्, के रहस्य छ र हो ?
धेरै बुझियो कि, कि कत्ति नि बुझिएन अचम्ममा परेको छु
यो एम.सी.सी. चाहिन्न भन्दा नि लिऊ लिऊ भन्छन्, के रहस्य छ र हो ?


No comments:

Post a Comment