दीपक समीप: स्रष्टा परिचय कि यार चर्चा ?

● तिम्रा बारेमा यसरी औपचारिक कार्यक्रममा

लेखकः ईश्वरमणि अधिकारी

नबोलेको नि धेरै भएछ- दीपक । सायद १६/१७ वर्षअघि तिम्रो गजल संग्रह भूगोलभित्र नकोरिएको देशलाई साक्षी राखेर बोलेको थिएँ, त्यसपछि तिम्रो एकल गजल वाचनमा बोलेको याद छ । बिचबिचमा एकाध पटक तिम्ले पुरस्कार या सम्मान ग्रहण गर्दा बोलें कि । तर जतिपल्ट बोले पनि तिम्रा बारेमा बोल्ने, लेख्ने या पढ्ने प्यास मेटिन्न । तिम्रा बारेमा नत्र परिचय नै भनेर खासैबोल्नु पर्ने त के छ र ? यहां जो हुनुहुन्छ, वहाँहरू तिम्रा बारेमा मैलेभन्दा धेरै जानकार हुनुहुन्छ भन्ने मैले ठानेको छु र पनि आयोजक संस्थाको जिम्मा र आफ्नो प्यास मेट्ने कोसिस गर्ने छु ।

● चालीसको दशकको अन्त्यतिर हुनुपर्छ, युवामञ्च पनि पढिन्थ्यो । राशिफल, चुटकिला र पत्रमित्र स्तम्भ हेरिसकेपछि, मुक्तकको पालो आउँथ्यो। त्यहाँ लमजुङ ठेगाना उल्लेख गरेर दीपक समीप, रमेशचन्द्र घिमिरे, सरस्वती श्रेष्ठ सरूका मुक्तकहरू भेटिन्थे, ए लमजुङकै रैछन् भनेर दोहोर्‍याएर पढिन्थ्यो ।

मुक्तककार दीपक समीप

● साथीहरू धेरैले दीपकलाई दीपक दाइ भन्छन् । गजल/ मुक्तक लेखन र प्रकाशनका हिसाबले मैले पनि दीपकलाई दाइ नै भन्दा हुन्छ। पहिले उसको लेखनलाई चिनेर र पछि यतै पोखरामा चिनेको हो मैले दीपकलाई । हुन त ठेगानामा हामी प्रायः लमजुङ्ग झुण्डाउछौ, त्यसो त २/४ पल्ट लमजुङका साहित्यिक कार्यक्रमहरूमा जान नभ्याएकोले मैले जस्तै उसले पनि ठेगानामा लम्जुङ नलेख है, भन्ने प्रेमिल धम्की खाएका छौं, खासमा लमजुङका साथीहरूको ।

● दीपक मुक्तक लेख्छ, दीपक गजल लेख्छ, ऊ कथा लेख्छ, कविता लेख्छ। बेला बेला, समीक्षा र समालोचना पनि लेख्छ । मुक्तक उसको लेखनको जेठो विधा हो, तर ऊ जे लेख्छ, अत्यन्त जिम्मेवार भएर भएर लेख्छ, उसको लेखकीय स्पर्श सामर्थ्यको प्रशंसा गर्दा साथीको प्रशंसा गरेको आरोप झेल्नु पर्दैन भन्ने मेरो विश्वास छ। मेरो जस्तै यहाँहरूको पनि त्यस्तै विश्वास छ र त सबैको उत्तिकै समिपमा छ दीपक । यसैले त उसलाई छिमल र अनुज पुस्ताहरूको माझ दीपक समिपबाट दीपक दाइ बनाएको छ । कहिले काहीं त म पनि झुक्किएर दीपक दाइ भन्छु, मज्जाले हाँस्छ ऊ ! हो यार हाँस्दा पनि दिल खोलेर हाँस्छ-दीपक ।

● हाँस्नु, साथीहरू बीच रम्नु-रमाउनु उसको जीवनको सुन्दर पक्ष हो। दीपक, प्रकाश, जीवन र म अलिक बाक्लै भेटिन्थ्यौ, कुनैबेला। समकालीन, अग्रज र अनुज पुस्ताका साथीहरूले रचनात्मक इर्श्या गर्ने खालको भेटघाट र बस उठ 'थ्यो र छ पनि। भलै, अहिले समयले त्यो बसाइ अलिक पातलिएको छ । यिनीहरू भेटिएपछि, मलाई पक्कै त्यही कुरा सोध्छन् , अरू जे जे भने नि त्यो कुरा त ज्यान जाला भन्दिन भनेर निस्किन्थ्यो रे, ऊ घरबाट । गफ गर्दै जाँदा दुइचार घण्टा नबित्दै, आफै मच्चिमच्ची भनि भ्याउथ्यो ऊ त्यही कुरा | अनि बल्ल भन्थ्यो,ला यार जे जे भन्दिन भनेको त्यो त भनिसकेछु | यस्तै सहज र भरोसा योग्य मित्रताको माखेसाङ्ग्लोले बाँधिएका छौं हामी एक आपसमा । सायद त्यसैले यो स्रस्टा परिचय कम र यार चर्चा बढि हुनसक्छ, म सकभर सन्तुलित हुने कोसिसमा छु।

● समता काव्य सन्ध्याका सुरुवाती दिनहरूमा पनि दीपक प्राय गजल- मुक्तक नै सुनाउथ्यो । पछि, ऊ गजल सन्ध्याको अध्यक्ष पनि भयो । दीपक नै अध्यक्ष भए पछि त गजल सन्ध्या पनि हाम्रै भयो नि है, एकदिन चिया पसलमा ऊ बेला पोखरेली युवा सांस्कृतिक परिवारका तत्कालिन अध्यक्ष गौतम बिजुक्छे ले भनेको सम्झें । सायद त्यही हाम्रो पनले बिस्तारै गजल सन्ध्याका कार्यक्रमहरूमा तानिएँ म पनि । भेटघाट र कार्यक्रमहरूको चापसंगै गजलका केही सैद्धान्तिक कृतिहरू नि पढियो, गजल कै बारे नि बोलियो, लेखियो। बिस्तारै, गजल पनि लेखिएछ, यौटा किताबलाई पुग्ने । साथीहरूले केही गजल गाए पनि, रिकर्ड पनि भए, किताबले थुप्रै चर्चा र पुरस्कार पनि पायो । मान्छेहरूले कार्यक्रम हरूमा दीपकलाई जस्तै मेरै नामका अगाडि नि गजलकार भन्दिन्थे, म झुक्किन्थे। अहिले पनि कसैले गजलकारको फुर्को झुण्ड्याउदा झस्किन्छु म। मेरो यो गजलायात्राको खास सहयात्री हो गजलकार दीपक समिप । सायद उसले त अर्को किताबलाई पुग्ने गजल लेखेको होला, मलाई दीपक कवि या मुक्तककार भन्दा गजलकार नै बढ्ता लाग्छ । र संगै, यौटा सन्देह नि छ मनमा, ३० वर्ष अघिदेखि लेख्न थालेको मुक्तक को त बल्ल पहिलो किताब निकाल्दै छ, त्यै नि अघिल्लो किताब निस्केको झन्डै १८/२० वर्षपछि, यही ट्रेण्ड समात्यो भने अब यसको अर्को किताब खै कहिले निस्केला ? हामी मध्ये कतिले देख्न भ्याउछौं होला त्यो किताब ? शंकै छ यार ।

● बाबुः छोरा ! बाबालाई नमस्ते गर ल। दुइ बर्षे छोराले बालसुलभ लजाउँदै दुइहात जोड्ने क्रममा उसको अनुहार पुर्लुक्क हेर्छु म। म उनको छोरोभन्दा बढी लाजले रातो हुन्छु। यो बाक्लो ज्याकेट नहुँदो हो त मुटुको हलचल सायद बाहिरसम्म प्रष्ट देखिदो हो …

बाबु तिम्रो नाम के हो ? समिप प्रधान हो यसको नाम ।

यता, बिहे गरेको वर्ष दिनमै छोरो जन्मियो। पण्डित बाजेले राशीको नाम राखे। मैले पनि राखेँ समिर। तर उनलाई त्यो नाम चित्त बुझेन। प्रशान्त राख्नु पर्छ छोराको नाम। म नराम्रोसंग झस्कें ।

● त्रासदी नाम दिएर फुटकर रूपमा प्रकाशित उनको लामो मनोवैज्ञानिक कथाको फरक फरक अंश बोलेँ मैले । त्यसो त उनी लामा कथाहरूमा भन्दा नि छोटा छोटा लघु कथाहरूमा बढी सशक्त र प्रभावकारी देखिन्छन् । केही महिनाअघि, नयाँ किताबको पाण्डुलिपीमा काम गर्दै छु भन्थ्यो, मैले सोचें कथा संग्रह निकाल्दै रहेछ कि क्या हो । आखिर मुक्तक संग्रह निकालेर हाजिर जनायो । हामीसंगै हल्काफुल्का गीत/गजल लेखेर साहित्यको मेलो पसेका साथीहरू आख्यानकार भएर निस्किसके, मलाई तिम्रो लामो आख्यान पढ्ने धोको छ, दीपक ।

● ऊ सानोमा पौडी खेलेको कुरा सुनाउँछ। माछा मारेको कुरा पनि सुनाउँछ । अझ कहिले काहीं त अगेनामा ताप्के बसालेर खेतमा माछा छोप्न हिडेको कुरा पनि सुनाउँछ । ऊसँगै अक्षर यात्राहरूमा, संरक्षण कविता आन्दोलनहरूमा र अन्य थुप्रै कार्यक्रम तथा गतिविधिहरूमा लामो संगत गरेको म र म जस्ता अरू थुप्रै साथीभाइ भेटिंदा स्कुलको होस्टेल बस्दाको चकचकदेखि पोखरा झरेर गरेका संघर्षका कुराहरू, कतिपय साथी-संगीसंग परेका मनमुटाव र प्रेमिल लगावदेखि हवाई पत्रिका निकाल्दा ताकाका रमाइला किस्साहरू पनि सुनाउँछ। संगै, यौटा टेलिफिल्ममा खलनायक भएर खेल्दा नायकलाई ख्यालख्याल कुट्नु पर्ने दृश्यको सुटिङ्गमा साञ्चै कुटेर घाइते बनाएको कुरा पनि सुनाउँछ । तर, झण्डा बोकेर झण्डा पछि पछि दौडेको, गुट उप गुटमा विभक्त भएको कुरा कहिल्यै सुनाउँदैन, भए पो सुनाओस् | तर मलाई ऊ, विचार प्रजातान्त्रिक, लेखनले प्रगतिशील र स्वभावले समाजवादी लाग्छ । त्यसैले त प्रिय छ ऊ, तपाईहरुलाई पनि मलाई जस्तै । र समिपमा छ ऊ सबैको ।

● कुनै बेला पोखरेली युवा सांस्कृतिक परिवार, गजल सन्ध्या पोखरा जस्ता संस्थाहरूमा नेतृत्वदायी भूमिका रहेको दीपक अहिले पोखराका थुप्रै संघसंस्थाहरूमा विभिन्न भूमिकामा छ । सोतीपसल लमजुङमा जन्मे हुर्केर, दुइ छोरा, आमा र श्रीमती संगै पोखरा मै बस्दै आएको ऊ, पोखरा औद्योगिक क्षेत्र भित्रै रहेको प्रतिष्ठित व्यापारिक घरानामा व्यवस्थापकीय भूमिकामा छ । दुइ दिदी मद्देकी एक दिदी, सरस्वति श्रेष्ठ सरू उसकी जत्तिकै हाम्री पनि दिदी बनेकी छिन्, पोखरेली साहित्यिक वृत्तमा। दीपकका केही गीत/गजल रेकर्ड भएका छन् | धेरै ठाउँमा गजलका एकल तथा सामुहिक वाचन भैसकेका छन् | गजल वाचन मा राम्रै जम्ने गजलकारमा पर्छ ऊ | दीपकले थुप्रै पुरस्कार र अभिनन्दन ग्रहण गरिसकेको छ। तर त्यसका पछि कहिल्यै दौडेको छैन ऊ। बोरु भन्छ, के गर्ने यार, ५ हजारको पुरस्कार थाप्न जाँदा उस्तै परे बीस हजार सकिन्छ । पद, पुरस्कार र नचाहिँदो प्रचार बाजीबाट टाढै छ, त्यो त मलाई नि ठिकै लाग्छ |

● तर उसलाई सम्मान गर्नै पर्ने अर्को रोचक पक्ष छुटेको छ भन्ठान्छु म | त्यो हो, लेख्न र छाप्नप्रतिको उसको अल्छिपन | बोरू, सोसियल मिडियामा झुण्डेर बसिराख्छ, अन्तिम नपरी लेख्दैन । कतिपय अनूजहरूका किताब उसकै भूमिका समयमा नपाएर थन्किएका हुन् सक्छन् । उसको आफ्नै मुक्तक संग्रहमा पनि आमुखमा मुक्तक सम्बन्धि यौटा लामो लेख राख्ने भनेको थिएँ मैले, जसले अनुज पुस्तालाई केही मार्ग निर्देश गरोस् | हुन्छ नि भन्थ्यो | सायद त्यसैले उसकै किताब आउन नि ढिला भयो होला | भन्न त प्रकाशकले लामो नलेख भन्यो यार भन्छ होला, मैले सोद्दा । सोधेको त छैन | तर मलाई लाग्छ, पक्कै पनि लेख्न झ्याउ लागेर यस्सो एक पेज लेखेको होला, भन्ठान्छु म । हुन त अरूलाई भन्न सजिलो छ, किताब निकाल्न सारै सुस्ती उसको बानी मलाई मेरै बानी जस्तो पनि लाग्छ बेला बेला । जे होस्, ढिलै भए पनि राम्रो किताब निस्क्यो | नेपाली मुक्तकको गौरवपूर्ण इतिहास बोकेको सहर पोखरामा आज मुक्तकको अर्को यौटा सुन्दर र संग्रहणीय किताब निस्कंदै छ । सायद पोखरा नै नेपालको यौटा त्यस्तो सहर हो, जहाँ किताब निस्कँदा किताबको स्रस्टाभन्दा पनि साथीहरू बढ्ता खुसी हुन्छन् । आज दीपकभन्दा बढ्ता खुसी हुनेहरूको लामो लिष्ट छ | म ठान्छु, उक्त लिस्टमा सबैभन्दा अगाडि म छु । तपाई पनि हुनहुन्छ । तपाइको, मेरो र हामी सबैको तर्फबाट अनन्त बधाई तथा शुभकामना छ दीपक । अब अर्को किताब निकाल्न चाहिँ यति सारै अबेर नगर यार !

(२०७८-१०-०१ गतेका दिन मुक्तककार दीपक समीपको अक्षर अक्षरमा देश नामक मुक्तक सङ्ग्रहको विमोचनका अवसरमा स्रष्टा परिचय दिने क्रममा लेखक ईश्वरमणि अधिकारीद्वारा प्रस्तुत गरिएको लिखित मन्तव्य)